Bị nghẹt mũi 1 bên: Nguyên nhân phổ biến và cách cải thiện hiệu quả

Việc bị nghẹt mũi 1 bên là tình trạng không hiếm gặp, có thể xảy ra ở cả trẻ em và người lớn. Cùng tìm hiểu nguyên nhân gây ra tình trạng này và những giải pháp khắc phục hiệu quả ngay tại nhà.

1. Tại sao bạn lại bị nghẹt mũi 1 bên?

Có nhiều yếu tố có thể khiến bạn rơi vào tình trạng bị nghẹt mũi 1 bên, từ nguyên nhân cơ học đến viêm nhiễm hoặc dị ứng. Dưới đây là những lý do phổ biến:

1.1. Viêm mũi dị ứng

Khi bạn bị dị ứng với phấn hoa, bụi mịn, lông thú… hệ miễn dịch sẽ phản ứng quá mức bằng cách giải phóng histamin, gây sưng viêm niêm mạc mũi.

• Cơ chế: Giãn mạch → phù nề → tăng tiết dịch nhầy → nghẹt mũi. Do chu kỳ sinh lý luân phiên thông – tắc của mũi. Khi một bên đang “nghỉ”, nó dễ bị ảnh hưởng bởi dị ứng hơn.
• Biểu hiện:
  • Nghẹt mũi luân phiên hoặc một bên rõ rệt.
  • Hắt hơi liên tục, ngứa mũi.
  • Chảy nước mũi trong suốt.

1.2. Lệch vách ngăn mũi

Vách ngăn là phần sụn chia hai lỗ mũi. Khi bị cong hoặc lệch, luồng khí qua một bên mũi sẽ bị hạn chế, gây cảm giác tắc nghẽn.

• Cơ chế: Bên lệch hẹp hơn → dễ bị nghẹt do không khí khó lưu thông.
• Biểu hiện:
  • Nghẹt mũi một bên kéo dài, không đổi theo thời tiết.
  • Cảm giác nghẹt rõ rệt hơn khi nằm nghiêng về phía mũi bị lệch.Có thể chảy máu nhẹ hoặc khô rát mũi do không khí lưu thông kém.

1.3. Viêm xoang một bên

Khi viêm chỉ xảy ra ở một bên xoang (thường là xoang hàm hoặc xoang trán), các lỗ thông xoang bị tắc, dịch ứ đọng và gây viêm lan rộng.

• Cơ chế: Dịch viêm gây tắc nghẽn lỗ thông xoang → nghẹt mũi một bên.
• Biểu hiện:
  • Nghẹt mũi kéo dài > 10 ngày, thường kèm sốt nhẹ.
  • Đau âm ỉ vùng má, trán hoặc quanh hốc mắt cùng bên.
  • Dịch mũi màu vàng hoặc xanh, có thể có mùi hôi.

1.4. Polyp mũi

Polyp là mô mềm phát triển từ niêm mạc mũi do viêm mạn tính. Khi phát triển to, đặc biệt ở một bên, nó gây tắc đường thở tự nhiên.

• Cơ chế: Polyp cản trở luồng khí → gây nghẹt một bên mũi.
• Biểu hiện:
  • Nghẹt mũi liên tục, không thay đổi theo tư thế.
  • Không đáp ứng với thuốc co mạch hoặc thuốc nhỏ mũi thông thường.
  • Mất khứu giác, đôi khi thấy khối lồi ra ở cửa mũi nếu quá lớn.

1.5. Dị vật trong mũi

Trẻ thường có thói quen nhét hạt, viên bi, đồ chơi nhỏ vào mũi. Nếu không phát hiện kịp thời, dị vật gây viêm nhiễm và tắc nghẽn nghiêm trọng.

• Cơ chế: Dị vật làm tắc cơ học + viêm → nghẹt mũi 1 bên.
• Biểu hiện:
  • Nghẹt mũi đột ngột một bên, không kèm sốt.
  • Mũi chảy dịch có mùi hôi, vàng đặc hoặc có máu.
  • Không cải thiện sau khi xịt rửa hoặc dùng thuốc nhỏ mũi.

2. Làm gì khi bị nghẹt mũi 1 bên?

Tùy thuộc vào nguyên nhân, cách xử lý tình trạng này cũng khác nhau. Dưới đây là những biện pháp phổ biến giúp bạn cải thiện triệu chứng:

2.1. Rửa mũi bằng nước muối 

Rửa mũi là một trong những biện pháp hỗ trợ điều trị và phòng ngừa nghẹt mũi được khuyến cáo rộng rãi. Việc này giúp làm sạch bụi bẩn, vi khuẩn, virus cũng như loại bỏ dịch nhầy tồn đọng trong khoang mũi.

• Nước muối sinh lý 0,9% (NaCl) là lựa chọn cơ bản và an toàn nhất, phù hợp để sử dụng hàng ngày. Người dùng có thể rửa mũi 1–2 lần mỗi ngày, nhất là sau khi ra ngoài, tiếp xúc môi trường ô nhiễm hoặc khô hanh.
• Nước muối ưu trương (nồng độ từ 1.8% đến 3%) là một lựa chọn hiệu quả hơn trong các trường hợp nghẹt mũi nặng do niêm mạc sưng nề – chẳng hạn như viêm mũi dị ứng, viêm xoang hoặc sau cảm cúm. Nhờ cơ chế thẩm thấu, nước muối ưu trương giúp hút nước từ trong mô niêm mạc ra ngoài, giảm phù nề, từ đó thông mũi nhanh chóng.
• Một lựa chọn khác được đánh giá cao trong hỗ trợ kháng viêm và diệt khuẩn là nước muối có bổ sung tinh dầu tự nhiên như bạc hà, khuynh diệp, tràm trà. Các tinh dầu này không chỉ tạo cảm giác dễ chịu, mát mũi mà còn có khả năng ức chế vi khuẩn, giảm viêm nhẹ. Tuy nhiên, cần lưu ý đọc kỹ thành phần và tránh dùng loại có tinh dầu mạnh cho trẻ nhỏ dưới 2 tuổi, để ngăn nguy cơ kích ứng hoặc co thắt đường thở.

2.2. Sử dụng thuốc xịt mũi đúng cách

Một số loại thuốc xịt mũi chứa hoạt chất kháng viêm hoặc co mạch nhẹ có thể giúp giảm sưng niêm mạc mũi nhanh chóng.

• Thuốc xịt co mạch (Thuốc thông mũi) chứa các hoạt chất như Xylometazoline, Oxymetazoline,… giúp co mạch máu nhỏ ở niêm mạc mũi, giảm sưng tấy và làm thông mũi nhanh chóng. Hiệu quả nhanh nhưng không nên sử dụng quá 5–7 ngày để tránh phụ thuộc thuốc và tình trạng nghẹt mũi trở lại.
• Thuốc xịt chứa corticoid (Kháng viêm tại chỗ) chứa các hoạt chất như Fluticasone, Budesonide, có tác dụng chống viêm mạnh, giảm sưng mũi lâu dài. Tuy nhiên, cần vài ngày để có hiệu quả và không gây phụ thuộc. Dùng lâu dài chỉ khi có chỉ định của bác sĩ.

2.3. Xông hơi với tinh dầu thiên nhiên

Xông mũi với tinh dầu bạc hà, khuynh diệp, hoặc tràm là một biện pháp tự nhiên giúp thông thoáng đường thở. Các tinh dầu này có tác dụng làm loãng dịch nhầy, giúp giảm tắc nghẽn mũi và hỗ trợ hô hấp dễ dàng hơn. Cách thực hiện đơn giản: nhỏ vài giọt tinh dầu vào nước nóng và hít hơi nước trong 10–15 phút mỗi lần.

Tuy nhiên, phương pháp này chỉ có tác dụng tạm thời, giúp làm giảm cảm giác nghẹt mũi tức thì nhưng không giải quyết được nguyên nhân gốc rễ. Vì vậy, xông hơi chỉ nên là biện pháp hỗ trợ, kết hợp với các phương pháp điều trị khác để đạt hiệu quả lâu dài.

3. Cách phòng tránh tình trạng bị nghẹt mũi 1 bên

Để ngăn ngừa tình trạng nghẹt mũi 1 bên, việc phòng ngừa là rất quan trọng. Dưới đây là một số biện pháp bạn có thể áp dụng để bảo vệ sức khỏe mũi và phòng tránh tình trạng nghẹt mũi kéo dài:

• Vệ sinh mũi sạch sẽ hàng ngày: Điều này đặc biệt quan trọng sau khi đi ra ngoài trời, hoặc tiếp xúc với bụi bẩn, ô nhiễm không khí.
• Tránh các tác nhân gây dị ứng: Khói thuốc, lông thú, phấn hoa và các chất gây dị ứng khác có thể làm tổn thương niêm mạc mũi và gây viêm mũi dị ứng.
• Tăng cường sức đề kháng: Một cơ thể khỏe mạnh sẽ giúp hệ miễn dịch chống lại các tác nhân gây bệnh. Hãy chú ý đến chế độ ăn uống đủ chất, kết hợp với vận động thể chất đều đặn và giấc ngủ đủ và sâu.
• Thận trọng với trẻ nhỏ: Đặc biệt là trẻ em dưới 3 tuổi, dễ bị nghẹt mũi do nghẹt dị vật trong mũi. Đảm bảo không để trẻ chơi với các đồ vật nhỏ có thể bị nhét vào mũi, gây tắc nghẽn.

Việc phân biệt nguyên nhân thông qua biểu hiện đi kèm và thời điểm khởi phát là cực kỳ quan trọng để có hướng xử lý đúng cách khi bị nghẹt mũi 1 bên. Nếu tình trạng kéo dài, không cải thiện với các biện pháp thông thường, bạn nên đến khám tại chuyên khoa Tai Mũi Họng để được chẩn đoán chính xác và can thiệp kịp thời.