Bị nghẹt mũi vào mùa đông: Nguyên nhân, cách xử lý và lưu ý khi dùng thuốc

Mùa đông đến mang theo không khí lạnh, hanh khô và cũng là lúc nhiều người bắt đầu đối mặt với tình trạng bị nghẹt mũi vào mùa đông. Vậy tại sao lại bị nghẹt mũi vào mùa đông, và đâu là cách xử lý an toàn, hiệu quả nhất hiện nay? Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ nguyên nhân, cách phòng ngừa và điều trị.

1. Vì sao dễ bị nghẹt mũi vào mùa đông?

Không khí lạnh và hanh khô trong mùa đông là yếu tố khiến mũi trở nên nhạy cảm và dễ bị kích ứng. Khi đó, niêm mạc mũi phản ứng bằng cách tăng tiết dịch, phù nề và dẫn đến tắc nghẽn đường thở.

Một số nguyên nhân phổ biến khiến bạn bị nghẹt mũi vào mùa đông gồm:

• Không khí lạnh làm co mạch mũi, giảm lưu thông, gây cảm giác nghẹt thở.
• Độ ẩm không khí thấp khiến niêm mạc khô rát, dễ kích ứng và viêm nhẹ.
• Hệ miễn dịch suy giảm vào mùa lạnh, khiến cơ thể dễ mắc cảm lạnh, cúm – đi kèm triệu chứng nghẹt mũi, chảy nước mũi.
• Tiếp xúc với khí lạnh đột ngột hoặc thay đổi nhiệt độ (bước từ phòng ấm ra ngoài lạnh) làm mũi phản ứng bằng co thắt và tiết dịch.
• Viêm mũi dị ứng theo mùa do bụi, phấn hoa, nấm mốc thường tăng trong mùa lạnh – một nguyên nhân âm thầm gây nghẹt mũi.

Không ít người chia sẻ rằng họ thường xuyên bị nghẹt mũi vào mùa đông, nhất là khi ngủ ban đêm hoặc sáng sớm – thời điểm nhiệt độ xuống thấp nhất.

2. Triệu chứng khi bị nghẹt mũi vào mùa đông

Tình trạng nghẹt mũi không chỉ gây khó chịu ở mũi, mà còn ảnh hưởng đến nhiều khía cạnh khác của sức khỏe. Dưới đây là những triệu chứng phổ biến:

• Khó thở bằng mũi, phải thở bằng miệng
• Cảm giác nặng mặt, tắc nghẽn hốc mũi
• Ngủ ngáy, ngủ không ngon giấc
• Chảy nước mũi kèm hắt hơi
• Nhức đầu nhẹ, đặc biệt vùng trán, hốc mắt
• Cảm giác lạnh mũi, dễ bị viêm họng do thở miệng thường xuyên

Nếu tình trạng bị nghẹt mũi vào mùa đông kéo dài trên 1 tuần, kèm theo dịch mũi đặc, màu vàng hoặc xanh, rất có thể bạn đang bị viêm xoang nhẹ hoặc nhiễm trùng đường hô hấp trên.

3. Những sai lầm thường gặp khi xử lý nghẹt mũi mùa lạnh

Khi bị nghẹt mũi vào mùa đông, nhiều người có xu hướng xử lý theo cảm tính, dẫn đến sai lầm khiến tình trạng kéo dài hoặc nặng hơn:

• Dùng dầu gió, bạc hà quá nhiều khiến niêm mạc mũi kích ứng
• Không rửa mũi bằng nước muối, khiến dịch nhầy tích tụ lâu ngày gây viêm
• Không giữ ấm vùng mũi – cổ, tạo điều kiện cho cảm lạnh tái phát

Việc hiểu đúng nguyên lý hoạt động của mũi và lựa chọn phương pháp hỗ trợ đúng thời điểm sẽ giúp bạn kiểm soát tình trạng nghẹt mũi một cách an toàn, hiệu quả hơn.

4. Cách xử lý khi bị nghẹt mũi vào mùa đông

Để kiểm soát hiệu quả tình trạng bị nghẹt mũi vào mùa đông, việc sử dụng đúng phương pháp và lựa chọn sản phẩm phù hợp với từng mức độ nghẹt là điều rất quan trọng. Một số người chỉ cần vệ sinh mũi nhẹ nhàng, trong khi người khác lại cần đến thuốc điều trị chuyên biệt.

4.1. Vệ sinh mũi bằng dung dịch xịt mũi nước muối

Đây là bước cơ bản và nên được ưu tiên thực hiện đầu tiên khi bạn bị nghẹt mũi vào mùa đông. Xịt mũi bằng nước muối giúp:

• Làm loãng và rửa trôi dịch nhầy tích tụ trong hốc mũi
• Làm ẩm niêm mạc mũi, giảm khô rát, khó chịu do thời tiết hanh khô
• Hỗ trợ phục hồi môi trường sinh lý tự nhiên, giúp mũi hoạt động tốt hơn

Bạn có thể chọn:

• Dung dịch xịt mũi sinh lý NaCl 0,9%: An toàn, dịu nhẹ, có thể sử dụng hằng ngày để làm sạch và duy trì độ ẩm cho niêm mạc.
• Dung dịch xịt mũi ưu trương (1,8–3%): Có khả năng hút dịch, giảm phù nề niêm mạc hiệu quả, thích hợp với người bị viêm xoang nhẹ hoặc nghẹt kéo dài. Đặc biệt, bạn nên ưu tiên loại có bổ sung Natri Hyaluronate để giúp giữ ẩm và ngăn tình trạng khô mũi – một trong những vấn đề dễ gặp khi dùng ưu trương trong mùa đông.

Ngoài ra, với trẻ nhỏ, nên lựa chọn dạng xịt phun sương nhẹ, giúp làm sạch dịu nhẹ mà không gây kích ứng. Trường hợp người lớn hoặc trẻ em đã biết cách phối hợp thở – nuốt, nếu dịch mũi quá nhiều và đặc gây bít tắc đường thở, nên cân nhắc sử dụng bình rửa mũi chuyên dụng để đạt hiệu quả làm sạch sâu.

Bạn nên rửa mũi 2–3 lần/ngày, vào buổi sáng sau khi ngủ dậy và buổi tối trước khi đi ngủ – thời điểm mũi dễ bị khô, tích tụ dịch nhất.

4.2. Sử dụng thuốc xịt mũi co mạch hợp lý

Khi tình trạng bị nghẹt mũi vào mùa đông trở nên nặng, gây tắc nghẽn nghiêm trọng, khó ngủ, khó thở hoặc mất khứu giác tạm thời, bạn cần đến thuốc điều trị chuyên biệt. Lúc này, các thuốc xịt mũi chứa hoạt chất co mạch là lựa chọn đáng cân nhắc.

Trong đó, Xylometazoline là hoạt chất được sử dụng phổ biến, với ưu điểm:

• Hiệu quả nhanh chỉ sau vài phút xịt
• Thời gian tác dụng kéo dài từ 8 đến 12 giờ, giúp duy trì đường thở thông suốt suốt cả đêm hoặc trong giờ làm việc ban ngày
• Giảm sưng, phù nề niêm mạc mũi, từ đó giúp mở rộng đường thông khí và cải thiện cảm giác khó thở

Khi lựa chọn sản phẩm xịt mũi, bạn nên ưu tiên loại chứa Xylometazoline với liều phù hợp (0,05% cho trẻ em trên 2 tuổi, 0,1% cho người lớn), có thiết kế vòi phun mịn, dễ sử dụng và đóng gói phân liều rõ ràng để kiểm soát lượng thuốc mỗi lần dùng.

4.3. Giữ ấm và chăm sóc môi trường sống

Bên cạnh biện pháp dùng thuốc và xịt mũi, bạn cũng nên:

• Đeo khẩu trang khi ra ngoài, giữ ấm vùng mũi – họng
• Uống đủ nước ấm để làm loãng dịch tiết trong mũi
• Hạn chế ngồi điều hòa nhiệt độ quá thấp
• Dùng máy tạo ẩm trong phòng ngủ nếu không khí quá khô
• Tránh tiếp xúc với khói thuốc, bụi, phấn hoa trong mùa lạnh

5. Khi nào cần gặp bác sĩ?

Nếu tình trạng bị nghẹt mũi vào mùa đông không cải thiện sau 5–7 ngày dù đã áp dụng các biện pháp tại nhà, bạn cần đi khám để được chẩn đoán và điều trị chuyên sâu. Đặc biệt chú ý nếu có các dấu hiệu:

• Sốt cao
• Nhức đầu dữ dội, đau quanh hốc mắt, trán
• Dịch mũi đổi màu xanh, vàng kéo dài
• Mất khứu giác, chảy dịch mũi kèm theo đau họng nặng

Việc phát hiện và xử lý sớm viêm xoang, viêm mũi dị ứng hoặc nhiễm trùng hô hấp trên sẽ giúp tránh biến chứng về sau.

Việc bị nghẹt mũi vào mùa đông là điều khá phổ biến, nhưng hoàn toàn có thể kiểm soát tốt nếu bạn hiểu rõ nguyên nhân và xử lý đúng cách. Hãy bắt đầu từ những bước cơ bản như xịt rửa mũi bằng dung dịch nước muối, giữ ấm cơ thể và dùng thuốc đúng hướng dẫn.