Cách chữa nghẹt mũi cho trẻ sơ sinh hiệu quả nhất!

Trẻ sơ sinh bị nghẹt mũi là tình trạng rất phổ biến, đặc biệt trong những tháng đầu đời khi hệ hô hấp của bé còn chưa hoàn thiện. Vậy làm sao để xử lý tình trạng này đúng cách, an toàn và hiệu quả? Bài viết dưới đây sẽ tổng hợp các cách chữa nghẹt mũi cho trẻ sơ sinh và những lưu ý quan trọng cha mẹ cần biết.

1. Nguyên nhân gây nghẹt mũi ở trẻ sơ sinh

Nghẹt mũi là tình trạng thường gặp ở trẻ sơ sinh do nhiều nguyên nhân khác nhau. Việc xác định đúng nguyên nhân sẽ giúp cha mẹ lựa chọn cách xử trí hiệu quả, an toàn cho bé.

1.1. Do sinh lý

Ở giai đoạn sơ sinh, hệ hô hấp của trẻ còn non nớt, niêm mạc mũi nhạy cảm, khoang mũi nhỏ và dễ bị kích thích. Vì vậy, hiện tượng nghẹt mũi nhẹ do tăng tiết dịch mũi sinh lý là hoàn toàn bình thường trong vài tuần đầu sau sinh. Bé có thể nghe như bị khụt khịt nhưng vẫn bú, ngủ bình thường và không kèm theo sốt hay ho.

1.2. Do môi trường sống

Không khí quá lạnh, khô (do dùng điều hòa liên tục), bụi bẩn, phấn hoa, lông thú nuôi… có thể khiến niêm mạc mũi của trẻ bị kích ứng, gây phù nề và tăng tiết dịch mũi, dẫn đến nghẹt mũi.

1.3. Do nhiễm virus, vi khuẩn

Cảm lạnh, cảm cúm, viêm mũi họng do virus là nguyên nhân phổ biến gây nghẹt mũi ở trẻ sơ sinh. Triệu chứng thường đi kèm như: hắt hơi, chảy nước mũi trong hoặc vàng xanh, sốt nhẹ, ho. Trẻ sơ sinh rất dễ bị lây nhiễm do hệ miễn dịch còn yếu.

1.4. Dị ứng

Trẻ có thể bị nghẹt mũi do viêm mũi dị ứng với các tác nhân như khói thuốc, nước hoa, mùi chất tẩy rửa, lông chó mèo… Tuy nhiên, dị ứng thường ít gặp hơn ở trẻ dưới 6 tháng tuổi.

1.5. Dị vật mũi

Đây là trường hợp ít gặp ở trẻ sơ sinh nhưng không nên bỏ qua ở trẻ lớn hơn. Khi trẻ nhét dị vật vào mũi, sẽ gây tắc nghẽn một bên mũi, chảy dịch mũi mùi hôi, có thể kèm sốt.

Hiểu được nguyên nhân sẽ giúp cha mẹ lựa chọn đúng cách chữa nghẹt mũi cho trẻ sơ sinh và tránh lạm dụng thuốc không cần thiết.

2. Dấu hiệu nhận biết trẻ sơ sinh bị nghẹt mũi

Nghẹt mũi ở trẻ sơ sinh không dễ nhận biết như ở người lớn vì bé chưa thể diễn đạt cảm giác khó chịu. Cha mẹ cần tinh ý quan sát những biểu hiện sau:

• Khó thở, thở khò khè: Khi mũi bị tắc, trẻ sẽ thở bằng miệng, phát ra tiếng khò khè nhẹ, đặc biệt khi ngủ.
• Bú ngắt quãng, bỏ bú: Nghẹt mũi khiến bé khó bú vì vừa phải mút sữa vừa thở bằng miệng. Bé có thể tỏ ra cáu gắt, bú không hiệu quả hoặc bỏ bú.
• Khó ngủ, quấy khóc nhiều: Trẻ sơ sinh nghẹt mũi thường ngủ không sâu, hay giật mình, khó chịu, quấy khóc kéo dài.
• Hắt hơi liên tục: Đây là phản xạ tự nhiên để làm sạch đường thở khi có dịch mũi hoặc chất kích ứng.
• Chảy nước mũi: Trẻ có thể chảy nước mũi trong (do virus, dị ứng) hoặc đục, vàng (do nhiễm khuẩn).

Lưu ý: Nếu thấy trẻ có biểu hiện sốt cao, khó thở nặng, bỏ bú hoàn toàn hoặc quấy khóc không dứt, cần đưa bé đi khám sớm để loại trừ các bệnh lý hô hấp nghiêm trọng.

3. Nguyên tắc an toàn khi chữa nghẹt mũi cho trẻ sơ sinh

Trước khi tìm hiểu các cách chữa nghẹt mũi cho trẻ sơ sinh, cha mẹ cần lưu ý các nguyên tắc quan trọng sau:

• Tuyệt đối không tự ý dùng thuốc nhỏ mũi hay thuốc xịt co mạch cho trẻ sơ sinh nếu không có chỉ định của bác sĩ.
• Không xông hơi hoặc dùng tinh dầu mạnh vì dễ gây kích ứng hoặc ngạt đường thở.
• Không ngoáy sâu vào mũi bé bằng tăm bông, có thể làm trầy xước niêm mạc mũi.
• Ưu tiên dùng dung dịch nước muối sinh lý dạng nhỏ hoặc xịt nhẹ, phù hợp với trẻ sơ sinh.

4. Các cách chữa nghẹt mũi cho trẻ sơ sinh cha mẹ có thể áp dụng tại nhà

Khi trẻ sơ sinh bị nghẹt mũi, việc xử trí đúng cách không chỉ giúp con dễ thở hơn mà còn phòng ngừa những biến chứng nguy hiểm như viêm đường hô hấp dưới, viêm tai giữa. Dưới đây là những cách hỗ trợ bé hiệu quả và an toàn tại nhà.

4.1. Nhỏ hoặc xịt mũi bằng nước muối sinh lý

Dung dịch nước muối sinh lý (NaCl 0,9%) giúp làm ẩm niêm mạc, làm loãng dịch nhầy và hỗ trợ làm sạch mũi hiệu quả.

• Trường hợp mũi bé chỉ phù nề nhẹ, ít dịch: Có thể nhỏ mũi hoặc dùng dạng xịt mũi phun sương nhẹ để giúp thông thoáng đường thở.
• Trường hợp nghẹt do nhiều dịch mũi: Cần xịt đẫm dung dịch nước muối vào 2 bên mũi để làm lỏng dịch, sau đó vắt bỏ dịch nhầy bằng dụng cụ hút mũi chuyên dụng, đảm bảo an toàn và không gây tổn thương niêm mạc.

Việc rửa mũi cần được thực hiện nhẹ nhàng, đúng cách để tránh gây sặc hoặc tổn thương mũi bé.

4.3. Tạo độ ẩm không khí trong phòng

Nước ấm giúp làm loãng dịch mũi, đồng thời hơi nước bốc lên sẽ giúp làm ẩm đường hô hấp. Sau khi tắm, cần lau khô, mặc quần áo ấm để giữ nhiệt cho bé.

Giữ ấm ngực, cổ, gan bàn chân khi thời tiết thay đổi cũng giúp bé dễ chịu hơn và hạn chế tái phát tình trạng nghẹt mũi.

4.4. Kê cao đầu khi ngủ

Không khí khô có thể làm khô niêm mạc mũi, khiến tình trạng nghẹt mũi nặng hơn. Có thể sử dụng máy tạo độ ẩm hoặc đặt một bát nước trong phòng bé để giữ độ ẩm ổn định.

Lưu ý, nên vệ sinh máy tạo ẩm định kỳ để tránh vi khuẩn, nấm mốc phát triển, ảnh hưởng đến đường hô hấp của trẻ.

4.5. Massage vùng mũi – má

Không sử dụng thuốc nhỏ mũi co mạch (như naphazolin, xylometazolin…) cho trẻ sơ sinh nếu không có chỉ định của bác sĩ.

Ngoài ra, không nên dùng dầu gió, tinh dầu bạc hà, khuynh diệp… vì có thể gây kích ứng niêm mạc mũi, làm tình trạng nghẹt mũi nặng hơn, thậm chí gây ức chế hô hấp ở trẻ nhỏ.

5. Khi nào cần đưa trẻ sơ sinh đi khám?

Các cách chữa nghẹt mũi cho trẻ sơ sinh tại nhà thường hiệu quả với các trường hợp nhẹ. Tuy nhiên, bạn cần đưa bé đi khám nếu:

• Nghẹt mũi kéo dài trên 5 ngày không cải thiện
• Dịch mũi đặc, màu xanh hoặc vàng, mùi hôi
• Bé bỏ bú, khóc nhiều, quấy liên tục
• Bé sốt trên 38°C, thở nhanh, rút lõm ngực
• Xuất hiện triệu chứng co giật, bú kém rõ rệt

Không nên chủ quan vì đường thở của trẻ sơ sinh rất nhỏ, nhiễm trùng hô hấp có thể diễn tiến nhanh.

6. Những sai lầm cần tránh khi chữa nghẹt mũi cho trẻ sơ sinh

Trong quá trình chăm sóc và xử lý tình trạng nghẹt mũi cho trẻ sơ sinh, nhiều bố mẹ do lo lắng hoặc thiếu kiến thức chuyên môn đã áp dụng những cách làm phản khoa học, thậm chí tiềm ẩn nguy hiểm cho sức khỏe của con. Dưới đây là những sai lầm thường gặp mà cha mẹ nên tuyệt đối tránh.

• Tự ý dùng thuốc nhỏ mũi người lớn cho bé sơ sinh
• Dùng tinh dầu mạnh, xông tỏi, ngửi dầu gió
• Dùng tăm bông hoặc vật cứng ngoáy mũi
• Hút mũi liên tục cả ngày gây tổn thương
• Không vệ sinh tay khi thực hiện chăm sóc mũi cho bé

Việc hiểu rõ những điều cần tránh sẽ giúp cha mẹ bảo vệ an toàn cho bé trong quá trình điều trị.

Cách chữa nghẹt mũi cho trẻ sơ sinh cần tuân theo nguyên tắc an toàn – nhẹ nhàng – hiệu quả. Ưu tiên sử dụng dung dịch nước muối sinh lý chuyên dụng, kết hợp hút mũi đúng cách, giữ độ ẩm phòng và theo dõi sát triệu chứng của bé. Tuyệt đối không tự ý dùng thuốc hoặc mẹo dân gian không rõ nguồn gốc.