Chuyên gia cảnh báo lạm dụng thuốc co mạch kết hợp với kháng sinh, corticoid

Sổ mũi và nghẹt mũi là những triệu chứng phổ biến, thường gặp ở mọi lứa tuổi. Nhiều người thường tự ý mua thuốc nhỏ mũi, xịt mũi để điều trị mà không có chỉ định của bác sĩ. Việc lạm dụng thuốc co mạch kết hợp với kháng sinh, corticoid có thể dẫn đến nhiều nguy cơ tiềm ẩn cho sức khỏe. Tìm hiểu bài viết này đẻ có cách giảm nghẹt an toàn!

Sổ mũi, nghẹt mũi không phải lúc nào cũng cần kháng sinh

Một thực tế đáng báo động là hiện nay nhiều người vẫn có thói quen lạm dụng kháng sinh để điều trị các bệnh lý hô hấp thông thường, trong đó có nghẹt mũi và sổ mũi. Tuy nhiên, theo các chuyên gia y tế, phần lớn các trường hợp sổ mũi, nghẹt mũi không phải do vi khuẩn gây ra, mà thường xuất phát từ dị ứng thời tiết, viêm mũi dị ứng, thay đổi nội tiết hoặc cơ địa.

Việc sử dụng kháng sinh trong những trường hợp này không mang lại hiệu quả điều trị, thậm chí còn gây ảnh hưởng tiêu cực đến hệ vi sinh vật tự nhiên trong cơ thể. Khi dùng kháng sinh không đúng cách, vi khuẩn sẽ phát triển cơ chế đề kháng, khiến việc điều trị các bệnh lý nhiễm trùng thực sự trong tương lai trở nên khó khăn hơn nhiều. Đây là nguyên nhân khiến kháng kháng sinh trở thành một trong những vấn đề y tế toàn cầu nghiêm trọng.

Corticoid – “con dao hai lưỡi” trong điều trị nghẹt mũi

Không chỉ dừng lại ở kháng sinh, nhiều người còn lạm dụng corticoid, một hoạt chất có khả năng giảm viêm và giảm sưng nhanh chóng. Corticoid có thể giúp mũi thông thoáng tức thì, giảm cảm giác nghẹt mũi, khó thở – tuy nhiên, đây cũng chính là cái bẫy nguy hiểm nếu sử dụng trong thời gian dài.

Một trong những tác hại đáng lo ngại khi dùng corticoid là giảm sức đề kháng tại chỗ, khiến niêm mạc mũi dễ bị tổn thương, khô, thậm chí teo mỏng và tăng nguy cơ nhiễm trùng. Không dừng lại ở đó, corticoid khi hấp thụ vào cơ thể còn có thể gây loét dạ dày, loãng xương, tăng huyết áp, rối loạn nội tiết và suy giảm miễn dịch toàn thân.

Đặc biệt, với trẻ em – nhóm đối tượng thường dễ bị viêm mũi dị ứng, cảm lạnh – việc sử dụng corticoid kéo dài có thể ảnh hưởng đến sự phát triển toàn diện của trẻ, cả về thể chất lẫn miễn dịch.

Nguy cơ tiềm ẩn từ các thuốc nhỏ mũi đa thành phần

Hiện nay trên thị trường xuất hiện không ít các loại thuốc nhỏ mũi có chứa nhiều hoạt chất kết hợp: kháng sinh (như Neomycin), corticoid (như Dexamethasone), chất co mạch (như Naphazolin). Ban đầu, những loại thuốc này có thể mang lại cảm giác dễ chịu, thông mũi nhanh chóng. Tuy nhiên, nếu sử dụng không đúng cách, không đúng liều, người bệnh có thể phải đối mặt với hàng loạt hệ lụy nghiêm trọng.

• Neomycin – một loại kháng sinh phổ biến trong thuốc nhỏ mũi – nếu dùng kéo dài có thể gây độc cho thận và tai, đặc biệt khi thuốc bị nuốt hoặc hấp thụ qua niêm mạc tổn thương.
• Dexamethason là corticoid có tác dụng mạnh, dễ gây teo niêm mạc mũi, giảm miễn dịch tại chỗ, tạo điều kiện cho vi khuẩn, virus tấn công, gây viêm kéo dài.
• Các chất co mạch trong thuốc nhỏ mũi có thể gây phụ thuộc thuốc, làm tình trạng nghẹt mũi trở nên nặng hơn sau khi ngưng sử dụng. Về lâu dài, người bệnh có thể mất hoàn toàn khả năng tự thông mũi, phải dựa vào thuốc để thở được.

Mặc dù những thuốc này được sử dụng qua đường mũi, nhưng nhiều nghiên cứu cho thấy hoạt chất vẫn có thể hấp thu vào máu, đi đến hệ tiêu hóa và toàn thân, từ đó gây hại cho gan, thận, tim mạch và nội tiết.

Chỉ dùng kháng sinh và corticoid khi có chỉ định từ bác sĩ

Dù kháng sinh và corticoid có thể đóng vai trò trong một số trường hợp viêm mũi nặng, có nhiễm trùng rõ ràng, nhưng tuyệt đối không tự ý sử dụng mà phải tuân theo chỉ định của bác sĩ chuyên khoa. Việc xét nghiệm nguyên nhân (do virus, vi khuẩn hay dị ứng) là vô cùng quan trọng trước khi lựa chọn phương pháp điều trị.

Người bệnh tuyệt đối không nên dùng thuốc nhỏ mũi đa thành phần theo lời khuyên truyền miệng, hay quảng cáo không rõ nguồn gốc, đặc biệt với trẻ em, người già, phụ nữ mang thai – những đối tượng dễ bị ảnh hưởng từ tác dụng phụ của thuốc.

Giải pháp an toàn: Chọn sản phẩm giảm nghẹt mũi đơn thành phần, lành tính

Thay vì sử dụng các loại thuốc mạnh, nhiều nguy cơ, các chuyên gia khuyến cáo nên lựa chọn các sản phẩm hỗ trợ giảm nghẹt mũi đơn thành phần, có tác dụng cơ học nhẹ nhàng mà vẫn hiệu quả, đặc biệt là các dung dịch:

• Dung dịch xịt mũi nước muối ưu trương: Giúp làm loãng dịch nhầy, làm sạch bụi bẩn, giảm phù nề niêm mạc mũi.

• Dung dịch xịt chứa hoạt chất làm thông mũi đơn thành phần như Xylometazoline với nồng độ phù hợp: Hiệu quả giảm nghẹt mũi nhanh, ít gây tác dụng phụ khi dùng đúng liều, đúng thời gian

Sổ mũi, nghẹt mũi là tình trạng phổ biến, nhưng điều trị không đúng cách – đặc biệt là lạm dụng kháng sinh, corticoid thế hệ cũ – có thể dẫn đến nhiều hậu quả nghiêm trọng cho sức khỏe lâu dài. Người bệnh cần hiểu rõ nguyên nhân gây nghẹt mũi, tránh tự ý dùng thuốc, đặc biệt là các sản phẩm chứa nhiều thành phần mạnh.

Thay vào đó, nên lựa chọn các giải pháp đơn thành phần, an toàn, được nghiên cứu lâm sàng, và đặc biệt, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ khi triệu chứng kéo dài hoặc không cải thiện.